среда, 24 января 2024 г.

ԵՐԱԺԻՇՏԸ՝ ՆՈՒՅՆ ԻՆՔԸ՝ ՍԱՐԳԻՍ ՊԱԼՈՅԱՆ

 

Վերջին տարիներին մեզանում արվեստը սկսել է մեր առօրյա կյանքի մասնիկը դառնալ և մարդկանց կյանքի որակը փոխելու գործում մեծ դերակատարություն ունենալ: Իսկ,  որտեղ որ պահանջարկ է առաջանում, փոփոխությունները և զարգացումը հրամայական են դառնում: Իսկ այդ ամենն իրականացնելու համար պրոֆեսիոնալ մասնագետներ են հարկավոր, ինչը մեծ խնդիր է Հայաստանում :  

среда, 8 февраля 2023 г.

ԳԵՂԱԳԵՏ ԲԺԻՇԿԸ՝ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆ ԱՐՄԵՆՅԱՆ


 2020 թվականի արցախյան  պատերազմից հետո էր, երբ Հարություն Արմենյանի ջրանկարներն իմ ուշադրությունը գրավեցին:   Վերջիններս ամեն առավոտ իմ լրահոսում էին հայտնվում՝ համակելով լավատեսությամբ, որ վաղն ամեն ինչ լավ է լինելու: 

Եվ ահա մեկուկես տարի անց համացանցային ընկերությունն իրական ծանոթության  վերածվեց՝ Ստեփանակերտում Շուշիի կերպարվեստի թանգարանի վերաբացումն ապահովելու նպատակով  նոր հավաքածուն էր ձևավորվում և այն համալրելու նպատակով բժիշկը սիրով 2 ջրանկար նվիրաբերեց թանգարանին: 

     Լիբանանահայ  բժիշկը Բեյրութի, Բալթիմորի Ջոնս Հոփքինսի, Լոս Անջելեսի համալսարանների  համաճարակաբանության ամբիոնի պրոֆեսոր է , 14 տարի Հայաստանի Ամերիկյան համալսարանի նախագահն է եղել, ներկայումս էլ՝  պատվավոր նախագահն է: Վերջինս իր  մասնագիտական գիտելիքներով և փորձառությամբ նպաստել է մի շարք երկրների հանրային առողջապահության ոլորտի զարգացմանը: Նա գիտական  20 գրքերի և ավելի քան 100 հոդվածների հեղինակ է: Եվ ահա նման զբաղվածություն պայմաններում շուրջ 45 տարի է ջրանկարչությամբ է զբաղվում: Որպեսզի բժշկի հետաքրքրությունների շրջանակը լիարժեք ներկայացվի, պետք է հավելեմ, որ նա նաև սիրում է իր ճամփորդական տպավորությունները թղթին հանձնել: Եվ ահա դրանք համադրելով իր ջրանկարների հետ « Երանգ և խոսք » (2002) ,  «Անցյալը դեռ հոս չի հալիր » (2007) ,  « Ճանապարհը և մենք՝առաքյալի հետքերով»  (2022)  գրքերն է հրապարակել:

 « 1975 թվականն էր, Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմը նոր էր սկսվել ,  երբ Հունաստանից 2 շաբաթով Լիբանան վերադարձա՝ արձակուրդս ծնողներիս հետ անցկացնելու նպատակով: Դրսում կրակոցներ էին  և մենք ստիպված էինք տանը փակվել : Եղբորս տան մեջ պտտվելիս՝ իր որդու՝ Զանգուի սենյակը մտա և նրա ջրաներկի տուփը գտա: Այն ինձ  նախակրթարանի տարիները հիշեցրեց, երբ օրիորդ Գյուլենյան մեզ ջրանկարչության գաղտնիքներին էր ծանոթացնում: Եվ ես վերցնելով ջրաներկի տուփը` պատշգամբ բարձրացա և այնտեղից բացվող   Միջերկրական ծովի տեսարանի մեկ անկյունը թղթին հանձնեցի: Այդ օրերին Բեյրութի Ամերիկյան համալսարանում էի դասավանդում և սկսեցի ավելի հաճախ նկարել, քանի որ այն հանդարտեցնող և պատերազմական վիճակից դուրս բերող ազդեցություն ուներ: Մեր համալսարանի պարտեզներից դեպի Միջերկրական ծով բացվող հրաշալի տեսարաններ կային : Այդ տարիներին փորձում էի ջրանկարչության մեջ  հնարավորինս հմտություններ ձեռք բերել: Մի ընտանեկան հանդիպման ժամանակ Փոլ Կիրակոսյանն ինձ ասաց, որ որպես սիրողական նկարիչ, իմ ամենամեծ առավելությունն իմ ազատությունն է: Եվ ըստ նրա, ինքն ինձ ոչինչ չուներ տալու և ես ազատ էի փորձել այն, ինչը ցանկանում եմ: »-  ջրանկարչությամբ զբաղվելու պատմությունն է ներկայացնում  համաճարակաբանը:

Քանի որ համացանցում բժիշկն  ամեն առավոտ մի նոր աշխատանքով  է ներկայանում, տպավորություն է ստեղծվել, թե նկարը  տվյալ օրվա ստեղծագործական աշխատանքի արդյունքն է , մինչդեռ պրն. Արմենյանն ասում է, որ միայն հոգեպես հանգիստ ժամանակ է ստեղծագործում՝ չի սիրում լարված, անհանգիստ պահերին աշխատել: Ըստ բժշկի, ամենակարևորը ոգևորությունն ու դրական հուզերն են:   Միայն բարձր տրամադրության, գեղեցիկ և ներդաշնակ միջավայրում է կարողանում իր զգացողությունները թղթի հարթություն տեղափոխել: Ու չնայած որ , պրոֆեսորն իրեն սիրողական նկարիչ է համարում և որոշալի դադարներով է ստեղծագործել,  46 տարիների ընթացքում շուրջ 2000 ջրաներկ աշխատանք է ստեղծել: 

   Նկարիչները կփաստեն, որ կերպարվեստով զբաղվելը միայն նկարակալի մոտ  աշխատանքը չէ, այն ենթադրում է այլ հեղինակների գործերի հետազոտություն , բազմազան տեխնիկաների հետ ծանոթացում , որն օգնում է այլոց հնարքներին ծանոթանալ և ինչու չէ, սեփական հմտությունները կատարելագործել: Արմենյանի խոսքով, արդեն վաղուց սովորություն ունի առավոտյան նախաճաշի ժամանակ  կերպարվեստին վերաբերող գրականություն ընթերցել և յուրաքանչյուր ամիս իր ժամանակը մի նկարչի արվեստի է նվիրում: Ամենից շատ ջրանկարչությանը նվիրված գրականություն է ուսումնասիրում, մեկ էլ՝ 20-րդ դարի ֆրանսիացիների պատկերագրքներն է սիրում թերթել՝ Մատիս, Դյուֆի: 

Գեղագետ բժիշկը  ոչ միայն առանձանանում է իր ստեղծագործական ներուժի իրացման արդյունավետությամբ, այլև իր արվեստը, ստեղծագործությունը հանրությանը ներկայացնելու հետևողականությամբ և պարբերականությամբ: 10 տարի առաջ Վազգեն Բրուտյանի խորհրդով իր առաջին անհատական ցուցահանդեսով է ներկայանում և այսօր արդեն  շուրջ մեկ տասնյակ անհատականներ է ունեցել: Հարություն Արմենյանի ջրանկարներն այսօր ներկայացված են Լիբանանի Համազգային Միության ,, Թութունջյան, և «Նոազ Արկ» պատկերասրահներում  և Լոս Անջելեսի « Թորոս Ռոսլին  », Քալիֆորնիայի համալսարանի պատկերասրահներում , ինչպես նաև  ցուցադրվել միջազգային տոնավաճառ-ցուցահանդեսներում՝   «Art Monaco » և   « Art Expo New Work » : Նրա աշխատանքները գտնվում  են հանրային և մասնավոր հավաքածուներում: 

   Հարություն Արմենյանը գեղապաշտ և կենսասեր անհատ է: Նա ոչ միայն կարողանում է  նկատել և վայելել իր կյանքի ճանապարհին հանդիպող ամեն գեղեցիկն ու յուրահատուկը, նա կարողանում է իր տպավորությունները արվեստի հարթություն տեղափոխել՝ կարծես թե երկարացնելով այդ պահից ստացած բերկրանքը՝ այն առատորեն կիսելով իր շրջապատի հետ: 

   ԱՆԱՀԻՏ ԿՈՐՅՈՒՆ


воскресенье, 31 июля 2022 г.

ՀԱՅ ՀԱՎԱՔՈՐԴ՝ ՏԻԳՐԱՆ ՔԵԼԵԿՅԱՆ



 

Տիգրան Քելեկյանը ծնվել է 1868 թվականին կեսարացի հայ վաճառական Կարապետ Քելեկյանի ընտանիքում։ Նախնական կրթությունն ստացել է Կոստանդնուպոլսի Հակոբ Գուրգենի հայկական վարժարանում։ 1892 թվականին եղբոր՝ Գևորգի հետ Ստամբուլում հիմնել են անտիկ իրերի բիզնես։ 1893 թվականին Քելեկյանը Չիկագոյի միջազգային ցուցահանդեսում հիմնել է Պարսկաստանի տաղավարը և ցուցադրել արևելյան իրերի իր հավաքածուն։ 1904 թվականին ԱՄՆ-ի Սենտ-Լուիս քաղաքում նշանավոր գորգավաճառ Հովհաննես Թավշանճյանի հետ սեփական ծախսով կառուցել են մի թանգարան-տաղավար, որտեղ ցուցադրել են պատմական գորգերի ու կերպասների թանկարժեք, հարուստ հավաքածու։ Պարսկական արվեստը միջազգային ասպարեզ հանելու, Պարսկաստանին մատուցած ծառայությունների համար Քելեկյանը շահի կողմից արժանացել է խանի տիտղոսի, պարգևատրվել «Շիր ի խուրշիդ» շքանշանով և 1884-1904 թթ. եղել է Նյու Յորքում Պարսկաստանի պատվավոր հյուպատոսը[6]։ Քելեկյանը ներկայացրել է միջագետքյան, ղպտական, պարսկական հախճապակե իրերի, բյուզանդական ու արևելյան մետաքսեղենի, հյուսվածքների, կերպասների, թավիշների ու գորգերի, հայկական ձեռագրերի իր հավաքածուն 1907 թվականին Փարիզի դեկորատիվ արվեստի թանգարանում, 1912 թվականին՝ Լոնդոնի Սաութ Կենսինգտոն, 1931 թվականին՝ Բրիլինգտոն Հաուզ և այլ ցուցահանդեսներում, իսկ 1936 թվականին, որպես աներկբա հեղինակություն, Լենինգրադում մասնակցեց պարսկական արվեստի 3-րդ միջազգային կոնգրեսին։
1909 թվականին Ադանայի հայոց կոտորածներից հետո 1912 թվականին Դյորթ-Յոլում հիմնել է Քելեկյան որբանոցը, որը հետագայում տեղափոխվեց Բեյրութ և գոյատևեց մինչև 1932 թվականը, այսինքն, մինչ որբերը կմեծանային։ 1910 թվականից եղել է ՀԲԸՄ բարերար, ապա՝ վարչության անդամ, իսկ 1922 թվականից՝ փոխնախագահ։ Նա բարեգործություն է արել նաև Կոստանդնուպոլսի Սուրբ Փրկչյան ազգային հիվանդանոցին, Երուսաղեմի Սուրբ Հակոբ վանքին, Կեսարիայի որբերին, Փարիզի հայ ուսանողներին, Կահիրեի «Կեսարիո և շրջակայքի հայրենակցական միությանը։ 1910-ական թթ. ֆինանսական, նյութական ու բարոյական օժանդակություն է ցույց տվել նկարիչներ Բրաքին, Մատիսին, Պիկասոյին։
Քելեկյանը եռանդորեն մասնակցել է ազգային-քաղաքական խնդիրների լուծմանը. 1912-1920 թթ. եղել է Ազգային պատվիրակության անդամ, 1918-1920 թթ.՝ Համահայկական համագումարների պատգամավոր և ջանք չի խնայել Հայ դատի, հայոց պետականության վերականգնման և ամրապնդման համար։ Հայաստանում խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո, Քելեկյանն, այն համարելով չարյաց փոքրագույն՝ ստեղծել էր մի օջախ, որտեղ հայության մի հատվածը կարող էր ապահով և անվտանգ գոյատևել։
Հայաստանի ազգային պատկերասրահին է նվիրել հայ նկարիչների 18 կտավներ, Մաշտոցի անվան մատենադարանին՝ Իգնատիոսի13-րդ դ. ավետարանը, իսկ 1946 թվականին նպաստեց հայրենադարձության կազմակերպմանը:
ԱՆԱՀԻՏ ԿՈՐՅՈՒՆ

среда, 17 марта 2021 г.

ԶԱԲԵԼ ԲՈՅԱՋՅԱՆ՝ ՆԿԱՐԻՉԸ, ԳՐՈՂՆ ՈՒ ԹԱՐԳՄԱՆԻՉԸ

 

ԱՆԱՀԻՏ ԿՈՐՅՈՒՆ



Զաբել Բոյաջյանը ծնվել է 1873  թ. Դիարբեքիրում՝ բրիտանացի փոխհյուպատոս Թոմաս Բոյաջյանի և Կատերին Ռոջերսի (անգլիացի գրող Սամուել Ռոջերսի ժառանգ) ընտանիքում :1895 թ. Համիդյան ջարդերի ժամանակ Բոյաջյանների ընտանիքը տեղափոխվել է Լոնդոն, որտեղ արդեն 1896 թ. Իզաբելն ընդունվում է  Սլեյդ գեղարվեստի դպրոց:  Բոյաջյանը տիրապետել է 8 լեզուների, եղել է էսպերանտոյի միջազգային ընկերության Լոնդոնի մասնաճյուղի հիմնադիրներից,1907թ.  որպես դերասանուհի մասնակցել է Քեմբրիջում  կազմակերպված էսպերանտոյով թատերական մի ներկայացման:

Բոյաջյանը  նաև գրող էր՝ 1901 թ. «Վարդինե»  գրական ծածկանվամբ  հրապարակում  է իր անդրանիկ  գիրքը՝  «Եսթեր. մի կյանքի սիրավեպը», որում նկարագրվում են Սասունի  ջարդերը:

1916 թ. հրապարակել է «Հայկական լեգենդներ և բանաստեղծություններ » ժողովածուն,որից շուրջ 60 հոդված և ստեղծագործություն Բոյաջյանն է  անգլերեն թարգմանել, գրքի նկարազարդումը ևս նրա ջանքերով է իրականացվել:

1924 թ. Բոյաջյանը հրապարակում է իր հեղինակային  «Գիլգամեշը» ՝ «Հավիտենական իղձի երազը» ենթավերնագրով:  Գրքի նյութը վերցված էր հին արևելքի դիցաբանության մեջ հայտնի բաբաելոնական  էպոսից՝ Բոյաջյանի  նկարազարդմամբ:

Զբաղվել է Րաֆիի գրական ժառանգության ուսումնասիրությամբ՝ անգլերեն թարգմանելով նրա որոշ գործեր: Անգլերեն է թարգմանել նաև Ավետիք Իսահակյանի « Աբու-Լալա Մահարի» պոեմը:

1920-ական թթ. Զաբել Բոյաջյանը անհատական ցուցահանդեսներ է ունենում Իտալիայում, Եգիպտոսում,  Անգլիայում:

Մահացել է 1957 թ. Լոնդոնում:


Օգտագործված գրականության ցանկ

Խորշիդյան, Տ. Գ. (1973)  Զաբել Բոյաջյան (Ծննդյան 100-ամյակի առթիվ). Պատմա-բանասիրական հանդես # 4 ,  էջ 81-91

 

«Հայկական լեգենդներ և բանաստեղծություններ », 1916


 

 

 

 

 


«Հայկական լեգենդներ և բանաստեղծություններ », 1916



 

 

 

 

 




вторник, 25 августа 2020 г.

ՀԱՎԱՔՈՐԴԸ՝ ԳԱԼՈՒՍՏ ԳՅՈՒԼԲԵՆԿՅԱՆ

                                                                                                                                                                           


















   



ԱՆԱՀԻՏ ԿՈՐՅՈՒՆ

        Աշխարհի ամենախոշոր հավաքորդներից մեկը  20-րդ դարի առաջին կեսի խոշոր գործարար ,ազգությամբ հայ  բարերար Գալուստ Գյուլբենկյանն է

вторник, 16 июня 2020 г.

ՊԻԿԱՍՈՅԻ ԱՇԽԱՐՀԸ՝ ՍՈԹԲԻՍԻ ՆՈՐ ԱՆԱԿՆԿԱԼՆ ԱՐՎԵՍՏԱՍԵՐՆԵՐԻՆ


     ԱՆԱՀԻՏ ԿՈՐՅՈՒՆ
    
Լոնդոնյան Սոթբիսը արվեստասերներին  անընդհատ լարվածության մեջ է պահումԱյս անգամ էլ  հերթը Պիկասոյին հասավ՝ աշխարհի խոշորագույն հավաքորդները  իրենց հանգիստը կորցրած ՝օր ու գիշեր հեռավար  աճուրդին են հետևում՝ աշխատելով գոնե մեկ գործ ձեռք բերել հանճարեղ արվեստագետից:

четверг, 4 июня 2020 г.

ԼՈՆԴՈՆՅԱՆ ՍՈԹԲԻՍԸ ՆՈՐ ՌԵԿՈՐԴ Է ՍԱՀՄԱՆԵԼ


                                                                                  
                                                                                                      ԱՆԱՀԻՏ ԿՈՐՅՈՒՆ
Aivazovsky. The bay of Naples 1878 

Լոնդոնյան Սոթբիսը օրերս Ռուսական կերպարվեստի հեռավար աճուրդ իրականացրեց, որի արդյունքները թերևս զարմացրեցին արվեստասերներին