ԱՐՎԵՍՏԸ ԵՎ ԿՐԹՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՄԱՔԱՅԼ ՝ ՌՈՍՏՈՄ ՈՍԿԱՆՅԱՆԻ ԱՐՎԵՍՏԻ ՀԵՏՔԵՐՈՎ

 ԱՆԱՀԻՏ ԿՈՐՅՈՒՆ

Իրանահայ արվեստի հետքերն այս անգամ Երևանի թիվ 136 միջնակարգ  դպրոց  տարան ՝ Ռոստոմ Ոսկանյանի արվեստատուն: 8 տարի առաջ՝ 2016 թվականին Ռոստամ Ոսկանյանի մահվանից 3 տարի անց, նրա եղբայրը՝ Զավենը՝ կնոջ հետ, որոշում են Երևանի դպրոցներից մեկում արվեստագետի անունը կրող  արվեստատուն բացել, ուր կներկայացվի ճարտարապետ-գեղանկարիչ-քանդակագործի անցած ուղին:

Նկարների վերատպություններ, մանրաքանդակներ, վրձիններ, որոնցով աշխատել է արվեստագետը, պատվոգրեր և դիպլոմներ, որոնց արժանացել է ճարտարապետը և վերջապես ս. Խաչ մատուռի մեծադիր լուսանկարը, որը Ռոստոմ Ոսկանյանի ճարտարապետական  գլուխգործոցներից է՝ ահա այսպիսի  միջավայրում են տառաճանաչ դառնում  Երևան քաղաքի 136 միջնակարգ դպրոցի առաջին դասարանցիները: 

Դպրոցի տնօրեն  Լիլյա Դավթյանից  տեղեկացանք, որ  այս յուրօրինակ գաղափարի հեղինակը  Զավեն Ոսկանյանինն է: Համաձայնեք , որ արվեստը հանրայնացնելու իդեալական ձևաչափ է  գտել պրն. Ոսկանյանը որը կարող է  օրինակ ծառայել մյուս դպրոցների համար: Թանգարաններ և մասնավոր պատկերասրահներ ստեղծելու համար հազար ու մի խոչընդոտ է հարկավոր հաղթահարել՝  ֆինանսական ներդրումներից սկսած ՝ մասնագիտական ռեսուրսների ներգրավումով ավարտված:   Մինչդեռ այս ձևաչափն իդեալական է, թե գաղափարական-բովանդակային,  թե՛ նյութական ռեսուրսների խնայողոթյան  և թե՛ ամենակարևորը՝ արդյունավետության տեսանկյունից:   Եվ այն կարող է ներդրվել  հանրակրթական բոլոր դպրոցներում: Այս կերպ ժամանակակից արվեստը կհայտնվի դպրոցներում և  կարճ ժամանակ անց, կունենանք գեղարվեստական բարձր ճաշակ ունեցող սերունդ, որը  թանգարաններ և պատկերասրահներ է հաճախում :    

Սուրբ Խաչ մատուռ (1985-1987)

Ռոստոմ Ոսկանյանը   ծնվել է 1932 թ. Թավրիզում: Նրա հայրը պրոֆեսիոնալ լուսանկարիչ էր և դեռ մանուկ տարիքից  առնչվել է արվեստի հետ: Մինչ  մասնագիտական կրթություն ստանալը, պատանի հասակում  զբաղվել է  նկարչությամբ: Որպես ճարտարապետ , մասնագիտական կրթություն է ստացել նախ   Թեհրանի համալսարանի Գեղարվեստի ֆակուլտետի Ճարտարապետության բաժնում՝ 1959, ապա՝ Փարիզի Գեղեցիկ արվեստների ազգային բարձրագույն դպրոցում: 1964 թ. ուսումնառությունից  հետո Իրան  է վերադարձել ՝ ձեռնամուխ լինելով  ճարտարապետական նախագծերի իրականացմանը, նաև  համատեղելով   մանկավարժական գործունեությունը:  Ոսկանյանի ամենահայտնի  ճարտարապետական աշխատանքներից են  Հայ Ակումբի դահլիճը (1966), Թավրիզի հայկական մանկապարտեզը (1968),  Թեհրանի «Արարատ» մարզավանը ( 1970-1974) , Թեհրանի Թեջարաթ բանկի Զուրխանե մարմնակրթական կենտրոնը ( 1983) , Շիրազի ավտոկայանը ( 1983),  Սրբ. Խաչ մատուռը (1985-1987) և այլն:  Հարկ է նշել, որ Ռոստով Ոսկանյանը  որպես մանկավարժ մեծ դերակատարություն է ունեցել ճարատարապետների նոր սերունդ կրթելու գործում ` նա  երկար տարիներ Թեհրանի համալսարանի Գեղարվեստի ֆակուլտետում  ճարտարապետություն  է դասավանդել, նաև որոշ ժամանակահատված գլխավորել է  վերոնշյալ բուհի և ֆակուլտետի Ճարտարապետության բաժինը:

Գեղանկարչությունն ու քանդակագործությունը Ռոստոմ Ոսկանյանի կյանքում ճարտարապետությանը զուգահեռ են  դրսևորվել, չնայած այն հանգամանքին, որ  նրան շատերը որպես ճարտարապետ են ճանաչել՝ «Առաջին անգամ է, որ իմանում ենք և ներկա լինում իր նկարահանդեսին և հակառակ այն իրողության, որ 1951 թվականին մասնակցել է «Հայ ակումբի» երիտասարդ հայ նկարիչների ցուցահանդեսին, ապա՝ հաջորդաբար 1956 թվականի «Էսթետիկ»  գալերիի խառն ցուցահանդեսին,  1957 թվականի «Թեհրան Բիենալ »-ի մեծ ցուցահանդեսին (ուր ևս  արժանացել է ոսկե մեդալի), 1958 թվականին «Վենիզ Բիենալեին », 1960 թվականին « Թեհրան 2 Բիենալեին», 1974 թ. Թեհրանի միջազգային ցուցահանդեսի  , ապա 1975 թվականին «Գալերի Զարվանի» իր  անդրանիկ անհատական ցուցահանդեսին, որը տեղի ունեցավ մայիսի 10-21-ը և հենց այս առթիվ է, որ պիտի խոսենք » -գրում  է իրանահայ գեղանկարիչ Հարություն Մինասյանն իր կրտսեր ընկերոջ մասին « Քուլիս» ամսագրի  1975 թ. հրապարակված   համարներից մեկում:  Նրա տողերից պարզ է դառնում, որ ինքը ՝ Մինասյանը, չնայած որ, Ոսկանյանին վաղուց է ճանաչում, իր համար բացահայտում է  ճարտարապետի գեղանկարչական ձգտումները: Մինասյանի խոսքով, անգամ առաջին հայացքից դժվար է հասկանալ, ի վերջո, ճարտարապետ, թե՞ նկարիչ է Ոսկանյանը : Եվ ահա Մինասյանը կարծես գտնում է իր հարցի պատասխանը: Ըստ նրա,  Ոսկանյանի  մոդեռն նկարչության մեջ տեսանելի է ճարտարապետն իր ծավալային և նյութերի համարձակ լուծումներով: Ռոստոմ Ոսկանյանը  երկու տասնյակից ավելի խմբային և  անհատական ցուցահանդեսների է մասնակցել: Նրա գործերը ցուցադրվել են Թեհրանի Ժամանակակից արվեստի թանգարանում ,  Նյու-Յորքի    «Գորկի»  պատկերասրահում և այլուր:

Ռոստոմ Ոսկանյան 2007 

1980-ականների երկրորդ կեսերից    մինչ  իր վախճանը՝ 2013 թվականը  Ռոստոմ Ոսկանյանը բնակվել  է ԱՄՆ-ում  և հիմնականում զբաղվել է ստեղծագործական աշխատանքով: Ինչպես արվեստագետն է նշում իր հարցազրույցներից մեկում,  նա իր  ողջ ժամանակը տրամադրել է տարբեր նյութերով և տեխնիկաներով արվեստի գործեր ստեղծելուն՝  հատկապես կարևոր է համարում  «Պապիե մաշե» տեխնիկան կտավի հարթություն տեղափոխելու փորձառությունը:

Երևանի քաղաքի պատմության թանգարանի կայքից  տեղեկանում ենք , որ 2012 թվականին ճարտարապետության դոկտոր Ռոստոմ Ոսկանյանը թանգարանին է նվիրաբերել 1520  թանգարանային առարկաներից բաղկացած իրանական և հայկական  արվեստի սեփական  հավաքածուն:

2021 թվականին իրանական լրատվամիջոցները հաղորդում են, որ Թեհրանի փողոցներից մեկն  անվանակոչվել է Ռոստոմ Ոսկանյանի պատվին: Այն գտնվում է ճարտարապետի հեղինակած  «Արարատ» մարզավավանի հարակից տարածքում:

     Ներկա պահին Երևանի պատմության թանգարանում ընթանում է  Ռոստոմ Ոսկանյանի թանգարանին նվիրած հավաքածուի մի հատվածի  ցուցադրությունը:

Ռոստոմ Ոսկանյան 2001