ԱՇՈՏ ՄԵԼՔՈՆՅԱՆ՝ ՄԵՂԵԴԱՅԻՆ ՀՆՉՈՂՈՒԹՅԱՄԲ ԿՏԱՎՆԵՐԻ ՆԿԱՐԻՉԸ

 

Գեղանկարիչ Աշոտ Մելքոնյանի արվեստին ծանոթ եմ դեռևս ուսանողական տարիներից: Նրա 1967 թվականին վրձնած  «Ընտանիք» կտավը Ազգային պատկերասրահի հայկական ժամանակակից կերպարվեստի բաժնի մշտական ցուցադրությունում էր , որը շուրջ մեկ տասնամյակ իմ մշտական ուղեկիցն էր: Դեռևս այն տարիներից տեղյակ էի, որ արվեստագետը մշտական բնակություն է հաստատել ԱՄՆ-ում , հետագայում նրա մասին լսեցի Էդուարդ Արծրունյանից, ում հետ ընկերներ էին, համերկրացիներ և , բնականաբար, բազմաթիվ հուշեր էին նրանց միավորում: 2009 թվականին էլ նրա վախճանի լուրը  հենց  Վարպետիս  տանն առա:

Երկար ժամանակ է ցանկանում էի նկարչի արվեստին անդրադառնալ  , սակայն միայն վերջերս հնարավորություն ստեղծվեց նկարչի ավագ որդուն՝ Արմեն Մելքոնյանին հանդիպել: Վերջինիս հետ  զրույցի ընթացքում էլ փորձեցի Աշոտ Մելքոնյան գեղանկարիչի կերպարը բացահայտել:

 Աշոտ Մելքոնյանը  նույն Պոլոզ Աշոտն է՝ նկարչական միջավայրում նրան հենց այդ  մականունով են ճանաչում: Սարյանի պես  ծնվել է Դոնի Ռոստով քաղաքում,  նույն օրը՝  ուղիղ 50 տարի անց: Եվ, երբ մոր հետ 5 տարի անց Հայրենիք են  տեղափոխվել, հաստատվել են Լենինական քաղաքում : Չնայած այն հանգամանքին, որ երաժշտական միջավայրում է մեծացել՝ մայրը երաժշտագետ էր, նրա վրա մեծ ազդեցություն է թողել քեռին՝ Հրաչյա Մեքինյանը, ով այն տարիներին հայտնի բեմանկարիչ էր Լենինականի Մռավյանի անվան թատրոնում: Եվ ահա մանուկ հասակից՝ դեռևս Հայրենական պատերազմի տարիներից,  փոքրիկ   Աշոտը ուսանել  է Մերկուրովի անվան Գեղարվեստի դպրոցում՝ միաժամանակ աշխատելով վերոնշյալ  թատրոնում:  40-ականների երկրորդ կեսին մայրաքաղաք  են տեղափոխվում ՝պատանի  նկարիչը   Փանոս Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստի ուսումնարանի ուսանող էր, ուր  սովորում  է 4 տարի:  Ապրում էին  ներկայիս Հյուսիսային պողոտայի սեփական տներից մեկում, այնտեղ նաև Թերլեմեզյանի անվան Գեղարվեստի ուսումնարանի հանրակացարանն էր գտնվում: Եվ Աշոտենց տունը դառնում է նկարիչների հավաքատեղի: Ի դեպ, Աշոտ Մելքոնյանի ամենավաղ  թվագրված նկարներից մեկը 1946 թվականին է պատկանում: Եվ  նա լինելով առաջին կուրսի ուսանող՝ նկարում է իրենց բակի ութնամյա Ժաննային, ով ապագայում  ճակատագրի բերումով արվեստագետի կինն է դառնում: 1950-1956 թթ. մասնագիտական կրթությունը շարունակում է Երևանի գեղարվեստաթատերական ինստիտուտում: Նկարչի  դիպլոմային աշխատանքը՝ ,, Գարուն՛՛ կտավը  նվիրված է եղել Կոմիտասին : Ի դեպ, խորհրդային կերպարվեստում այն Կոմիտասին նվիրված առաջին  անդրադարձներից է: Այս նկարով,   երևի թե, առաջին անգամ   մասնակցում է հանրապետական ցուցահանդեսի: Եվ այս փաստն էլ հետագայում հիմք է դառնում Նկարիչների Միությանն անդամագրվելու համար: 1957 թ. նա արդեն այդ կառույցի անդամ էր, որից հետո սկսում է ակտիվորեն  մասնակցել հանրապետական , համամիութենական և արտասահմանյան ցուցահանդեսների: 1967 թ. «Ընտանիք» կտավն արժանանում է երկրորդ մրցանակի: 1975 թ. Երևանում կազմակերպված հանրապետական փառատոնին բրոնզե մրցանակի է արժանանում: 1973 -1980 թթ. Հովհաննես Զարդարյանի և Ղուկաս Չուբարյանի հրավերով  գեղանկարչություն է դասավանդում Խ. Աբովյանի անվան մանկավարժական ուսումնարանում: 1977 թ. վաստակավոր նկարչի կոչման է արժանանում: Ցուցահանդեսներ է ունեցել Չեխիայում, Գերմանիայում, Ֆրանսիայում, Իտալիայում, Կորեայում, Հունգարիայում, Ռումինիայում, Բուլղարիայում և այլուր: Նկարիչը միայն մեկ անհատական ցուցահանդես է ունեցել՝  1989 թ. Գերմանիայում: 1997 թ. մինչև 2009 թվականը ապրել է ԱՄՆ-ի Ֆրեզնո քաղաքում , որտեղ նաև Ռաֆայել  Աթոյանն էր բնակություն հաստատել:

Աշոտ Մելքոնյան. Ընտանիք 1967, ՀԱՊ

        15 տարի առաջ է նկարիչը հեռացել կյանքից  և այժմ նկարչի մասին իր հիշողություններով է կիսվում նրա ավագ որդին՝ Արմեն Մելքոնյանը:Նա մասնագիտությամբ արևելագետ է, ով սակայն 30 տարի պետական պաշտոններ է զբաղեցրել՝ դիվանագիտական գործունեություն իրականացնելով: Նկարչի երեք որդիներից միայն նա է, որ այլ մասնագիտություն ունի : Ավագ որդու խոսքով, իր  միջնեկ և կրտսեր եղբայրները  իրենց տարիքի  համեմատ բացառիկ նկարչական ձիրք էին դրսևորել և  նկարչի ողջ իր ուշադրությունը նրանց վրա էր կենտրոնացած: 

 Աշոտ Մելքոնյանն իր ժամանակների ամենաբռնազբոս ,ազատամիտ մարդկանցից  էր: Նա շատ անմիջական և ընկերասեր մարդ էր և ցանկացած վայր, ուր հայտնվում էր,  գեղեցիկ զրույցներ էին սկիզբ առնում,  առիքնող,  ջերմ մթնոլորտ էր ստեղծվում: Արվեստագետը սիրում էր մարդկանց հետ շփվել և կարողանում էր ցանկացած մարդու հետ լեզու գտնել: Պատահական չէր, որ նա պորտրետի մեծ  վարպետ էր,  կարողանում էր ներթափանցել մարդկանց հոգու ամենանվիրական խորքերը և այնտեղից դուրս բերել անտեսանելին, ամենակարևորն ու  յուրահատուկը: Որդու խոսքով, նա սիրում էր ֆլեյտա նվագել: Այդ գործիքին նա ինքուրույն էր սովորել տիրապետել և այն նվագում էր, երբ  ինքն էր ցանկանում՝ հաճախ իր նախասիրությունը պարտադրելով իր շրջապատին:  Այս փաստը կարծես բացատրում է նկարչի կտավներում առկա երաժշտականության և մեղեդայնության ներկայությունը և այն նման է, ճիշտ և ճիշտ, ֆլեյտայի նուրբ հնչողությանը: Ըստ Արմեն Մելքոնյանի, նկարիչը շատ մեծ պատասխանատվությամբ էր մոտենում իր աշխատանքին և քանի որ նա արվեստանոց չի ունեցել, իրենք ներկա են գտնվել իրենց հոր ստեղծագործական աշխատանքին: Ամեն մի նոր  կտավ մի նոր տառապանք ու տքնանք էր արվեստագետի համար, նա այնքան էր տարվում իր աշխատանքով , որ ամեն րոպեն ու վայրկյանը ապրում էր դրանով: Իսկ , երբ Չուբարյանն ու Զարդարյանը հրավիրեցին նրան դասախոսելու Մանկավարժական ինստիտուտում, այդ 8 տարիները ընկճախտի ժամանակաշրջան էր Մելքոնյանի կյանքում.  նա   ողջ կյանքում  իր ուզած կերպով էր ապրել՝   անընդունելի էր առավոտյան վաղ ժամին արթնանալը, կոնկրետ ժամին աշխատանքի գնալը: Նկարիչը ողջ կյանքում  արել էր այն, ինչ ցանկացել էր և իր  համար մեծ դժվարություն էր  իր ազատ կյանքի  սահմանափակումը: 

Աշոտ Մելքոնյան. Արմենի դիմանկարը 1971, ՀԱՊ

Ըստ  ավագ որդու , ներկի բույրը թերևս ամենազգայական մանկական հիշողությունն է իր համար: Վերջինիս  միջոցով է  հոր կերպարը կենդանանում, որի հետ էլ  իրենց այն ժամանակվա տունը  և հոր անթիվ-անհամար ընկերները՝ Էդուարդ Արծրունյան, Ֆրունզիկ Մկրտչյան, Հենրիկ Սիրավյան, Ռաֆայել Աթոյան, Ալբերտ Պարսամյան, Վլադիմիր Գրիգորյան, Մարտին Պետրոսյան և այլք: Այն տարիներին հստակ ձևավորված ավանդույթներ կային նկարչական համայնքում՝ երբ նկարիչներից որևէ մեկը նոր գործ էր ավարտում, բոլորը հավաքվում, գնում էին այն դիտելու  և քննարկելու:  Ազատ ժամերին նկարիչները սիրում էին  շախմատ խաղալ՝ Պոլոզ Աշոտն՝ առավելապես:  Այն տարիներին  Նկարիչների Միությունում շախմատի առաջնություններ  էին կազմակերպվում և նկարիչը  տարիներ շարունակ շախմատի չեմպիոն էր հռչակվում: 

Աշոտ Մելքոնյանը  խորհրդահայ կերպարվեստի ինքնատիպ  մտածողություն և ձեռագիր ունեցող նկարիչներից է , ում աշխատանքներն անտարբեր չեն թողնում արվեստասերներին: Նա հավասարաչափ սիրելի է թե՛ երիտասարդների  և թե՛ այն մարդկանց կողմից , ովքեր երբևէ առնչվել են արվեստագետի հետ:

 ԱՆԱՀԻՏ ԿՈՐՅՈՒՆ

 

 

Աշոտ Մելքոնյան. Ժաննայի դիմանկարը 1971