ՀՀ ժողովրդական նկարիչ Էդուարդ Արծրունյանն իր ստեղծագործական կյանքի ընթացքում Կոմիտասին 3 անգամ է անդրադարձել՝ չհաշված արդեն ստեղծված կտավների հեղինակային կրկնօրինակները:
Ինքը՝ Արծրունյանը հուժկու ձայն ուներ և ընկերական հավաքներին հաճախ էր կատարում Կոմիտասի երգերը: Ինձ բախտ չի վիճակվել լսել Էդուարդ Արծրունյանի կոմիտասական կատարումները , սակայն մի օր մեր հանդիպման ողջ ժամանակը Կոմիտասին նվիրեցինք : Վարպետի Կոմիտասին նվիրված բոլոր գործերը համալրում են հանրային հավաքածուները՝ դրանցից երկուսը Հայաստանի Ազգային պատկերասրահի ֆոնդապահոցում են, մեկն էլ ՝ որմնանկարի տեսքով գտնվում է Իջևանի Գետահովիտ գյուղի այժմյան Մանկական կենտրոնում:
«Կոմիտաս. Երգահավաքը» վերնագրով կտավն Արծրունյանը Կոմիտասի 100-ամյա հոբելյանական միջոցառումների շրջանակում է ստեղծել: Ըստ նկարչի, Կոմիտասի հոբելյանն առիթ դարձավ, որ նա ուսումնասիրի նրա ողջ երաժշտական ժառանգությունը: Էդուարդ Արծրունյանը պատմում էր, որ նա այդ գործը ստեղծելիս ձայնապնակով լսում էր Կոմիտասի կատարումները և իր մասին գրքեր կարդում: Նա ոգևորված պատմում էր այն մասին, որ Կոմիտասը 300 երիտասարդներից բաղկացած երգչախումբ է ստեղծել, ովքեր վերջինիս մշակած ժողովրդական երգերն էին կատարում: Նա նաև տպավորված էր Կոմիտասի Հայաստանի գյուղերով ճամփորդելու և երգեր գրի առնելու փաստով: Հենց այդ ոգևորությունն էլ Արծրունյանը արվեստի գործի է վերածել: Կոմիտասին նվիրված գրականությունը Արծրունյանը Մոսկվայում 60-ականների վերջին է ուսումնասիրել: Այդ ժամանահատվածում Կոմիտասը որպես Հայրենիքի կարոտը փարատող դեղահաբ է ծառայել նկարչի համար:
Էդուարդ Արծրունյան. Երգահավաքը 1969, ՀԱՊ
Կոմիտասին նվիրված հաջորդ ստեղծագործությունը ծրագրված չի եղել: 1986 թվականի աշնան վերջին նկարիչը հերթական անգամ Գառնի է այցելել՝ բնապատկերներ և գյուղական կյանքը պատկերելու նպատակով: Եվ ահա փողոցում Արծրունյանը լավաշի բույր է առել և իր անմիջականությանը համաձայն՝ քայլերն ուղղել դեպի այդ տուն: Գրիգոր պապի տանը տարեվերջյան լավաշն էր թխվում՝առաջիկա ձմռանը գործածելու համար : Վերջին լավաշը թխելուց հետո սովորություն կար ոտքերը թոնրի մեջ կախ գցելու: Եվ այդ պատվին առաջինը տան մեծն էր արժանանում: Արծրունյանը նկատում է, որ քիչ հետո Գրիգոր պապի քունը ջերմությունից տանում է և չքնելու համար նա իր սիրած երգը՝ Կոմիտասի « Կռունկ, ուստի կուգասն » է երգում: Հենց այդ պահին Արծրունյանի աչքի առաջ Կոմիտասի կերպարն է կենդանանում ՝ « Երևի Կոմիտասն էլ է այսպես գյուղից-գյուղ գնացել, ոտքերը թոնիրի մեջ դրել, հազար ու մի երգ է գրել ու մշակել»: Հենց հաջորդ օրն Էլ իր մտածումներն Էդուարդ Արծրունյանն կտավին է հանձնել՝ արդյունքում՝ «Կոմիտաս. Խոհեր » նկարն է ստեղծել, որն այժմ Հայաստանի Ազգային պատկերասրահի հավաքածուում է գտնվում:
 |
| Էդուարդ Արծրունյան. Կոմիտաս. Խոհեր 1986, ՀԱՊ |
Ինչպես տեսնում ենք, Կոմիտասը «Հայաստան» որմնանկարի մի փոքրիկ մասն է կազմում, սակայն որքան տեսանելի և ներդաշնակ է նրա ներկայությունը այս ստեղծագործության մեջ:
ԱՆԱՀԻՏ ԿՈՐՅՈՒՆ
 |
| Էդուարդ Արծրունյան. Հայաստան 1989, Գետահովիտ |
Комментариев нет:
Отправить комментарий